ΤουΠαναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου
Ο πολυσέβαστος π. Γεώργιος Τσέτσηςμε το ευστοχότατο πρόσφατο άρθρο του «Παρατυπίες που μεταπλάθουν την Λειτουργική Παράδοση της Εκκλησίας», στάθηκε η αφορμή για την καταγραφή της παρακάτω λειτουργικής πραγματικότητας, η οποία είναι σκληρή, αλλά πέρα για πέρα αληθινή.
Γι’ αυτό ας μη σπεύσουν κάποιοι να με κατηγορήσουν για «επίθεση». Καλύτερα να αναλογιστούν αν έχουν μάθει να προφέρουν σωστά την πραγματικότητα, όπως θα ‘λεγε κι ο Ελύτης.
Σε παλαιότερο κείμενο μας γράψαμε για την αυθαιρεσία του εορτασμού της «8ης και της 9ης Οικουμενικής Συνόδου» από τον Μητροπολίτη Πειραιώς Σεραφείμ. Μια αυθαιρεσία εκκλησιολογική και λειτουργική. Ο άγιος Πειραιώς προχώρησε μόνος του στην ανακήρυξη της «8ης και της 9ης Οικουμενικής Συνόδου», μη λαμβάνοντας υπ’ όψιν την υπ’ ουρανόν Ορθοδοξία. Φρόντισε για την σύνταξη των σχετικών ακολουθιών και άρχισε να τις ψάλλει στην επαρχία του, χωρίς την απαιτούμενη έγκριση της Ιεράς Συνόδου. Γιατί; Διότι έτσι του αρέσει. Έτσι νομίζει, έτσι κρίνει, έτσι πιστεύει, αν θέλετε. Κι έτσι κάνει ό,τι θέλει χωρίς να ενδιαφέρεται για το τι κάνει η Εκκλησία.
Επίσης, ο Μητροπολίτης Πειραιώς τελεί όλες τις αρχαιοπρεπείς Θείες Λειτουργίεςκατά τη διάρκεια του έτους (Αγίου Μάρκου, Αποστολικών Διαταγών, Αγίου Ιακώβου του Αδελφοθέου). Γιατί; Το επιτάσσει το Τυπικό; Είναι εν χρήσει οι εν λόγω Λειτουργίες στην λειτουργική ζωή της Εκκλησίας; Όχι βέβαια. Τις τελεί και κατ’ ενώπιον του λαού, έχοντας πίσω του την εγκαινιασμένη Αγία Τράπεζα (!) με κλειστή την Ωραία Πύλη, γιατί έτσι του αρέσει. Υπάρχει μήπως καμία εγκύκλιος της Ιεράς Συνόδου για τις εν λόγω λειτουργίες και τον τρόπο τέλεσής τους; Φυσικά και ΟΧΙ! Οπότε αυθαιρεσίας το ανάγνωσμα!
Ίσως θα έπρεπε κάποιοι να μελετήσουν το σχετικό άρθρο του αρχιμ. Νικοδήμου Μπαρούση, καθηγουμένου της Ι. Μονής Χρυσοποδαριτίσσης, με τίτλοΗ κατ'ενώπιον του λαού τέλεσις της θείας Λειτουργίας.Εκεί ο λόγιος κληρικός αναλύει διεξοδικώς το νοσηρόν του πράγματος, παρατηρώντας ορθά:
"Ο ιερεύς, εστραμμένος προς τον λαό, δεν εμφανίζεται πλέον ως ο εκπρόσωπος της κοινότητος προς τον Θεόν, αλλ’ είναι μάλλον ο ηθοποιός, ο οποίος καλείται να υποδυθή, επί της σκηνής, τον ρόλο του Ιησού Χριστού. Δια της νέας αυτής κληρικαλιστικής στάσεως παύει πλέον ο λειτουργός να είναι ο ανώνυμος υπηρέτης του Θεού, σαρξ εκ της σαρκός της Εκκλησίας εντεταλμένος εις την ειδικήν διακονίαν του μυστηρίου της σωτηρίας, αλλά προΐσταται κυρίως δια της προσωπικότητός του, της χαρισματικής ει μή, κατά τούτον ή τον άλλον τρόπον, ίσταται κατ’ ενώπιον όλων δια του προσωπικού του ύφους, της ατομικής του ικανότητος, της προσωπικής του «γοητείας» και των εν γένει ιδιαιτέρων αυτού προσόντων. Δια τούτο καλείται πλέον να αναπτύξη την δημαγωγική του ικανότητα και όχι το χριστοκεντρικόν ήθος του, να είναι ευπαρουσίαστος, άψογος εις τις κινήσεις του καί, πρωτίστως, να γνωρίζη τις απαιτήσεις των καλών τρόπων συμπεριφοράς, διότι πλέον τα βλέμματα όλων δεν είναι εστραμμένα προς τον Χριστόν, αλλά προς αυτόν..."
Με την ευκαιρία να σημειώσουμε ότιο μακαριστός Μητροπολίτης Πατρών κ. Νικόδημος - άριστος γνώστης της Λειτουργικής - ουδέποτε τέλεσε την Λειτουργία του Αγίου Ιακώβου του Αδελφοθέου "κατ'ενώπιον του λαού", αλλά πάντοτε ενώπιον της Αγίας Τραπέζης και φυσικά δεν κοινώνησε τους πιστούς με αυτόν τον τρόπο που περνιέται και για "αρχαϊκός" (χωριστά Σώμα και Αίμα).
Επίσης, ενώ η Θεία Λειτουργία του Αγίου Ιακώβου εθεσπίσθη υπό του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου να τελείται μόνο την ημέρα της μνήμης του, ήτοι 23 Οκτωβρίου (και για πολλά χρόνια μόνο στον Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών), εν εσχάταις ημέραις μας προέκυψε η τέλεσή της και την Κυριακή μετά την Χριστού Γέννηση, οπότε πάλι εορτάζεται ο Άγιος. Γιατί; Διότι κάποιος το εισήγαγε επειδή του άρεσε! Και σκέφτηκε - αβασάνιστα - γιατί όχι και τότε;
Πρέπει, όμως, να τονίσουμε ότι τέτοιους είδους λειτουργικές αυθαιρεσίες …απογειώθηκαν με τον μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο.Διδακτορική διατριβή θα μπορούσε να γίνει γι’ αυτό.
Στέκομαι μόνο σε μία. Ποιο Τυπικό και ποια παράδοση θέλει την τέλεση της Θείας Λειτουργίας του Μ. Σαββάτου πάνω στο κουβούκλιο του Επιταφίου; ΚΑΝΕΝΑ ΚΑΙ ΚΑΜΙΑ. Το έκανε ο μακαριστός και τώρα το μιμούνται πλείστοι όσοι, φολκλορικώ – δυστυχώς – τω τρόπω.
Ο Μητροπολίτης Πατρών Χρυσόστομοςέχει καθιερώσει τα τελευταία χρόνια Αγρυπνία κάθε Παρασκευή (τέτοια συλλογιστική δεν υπάρχει σε κανένα Τυπικό) στον παλαιό Ναό του Αγίου Ανδρέου Πατρών καιτελεί την Θεία Λειτουργία επί του Τάφου του Αγίου.Γιατί; Διότι έτσι αποφάσισε. Καμία προγενέστερη παράδοση, καμία λειτουργική ή άλλη ανάγκη δεν επιτάσσει κάτι τέτοιο. Αλλά γίνεται πανηγυρικώς, με την Αγία Τράπεζα να καθίσταται ανενεργή. Η δε Θ. Λειτουργία δεν τελείται καν προς ανατολάς. Μήπως, αντιστοίχως, θα πρέπει να τελείται η Θεία Λειτουργία πάνω στον τάφο του Οσίου Παϊσίου στο Ησυχαστήριο της Σουρωτής;
Βλέπουμε, ακόμα, τα τελευταία χρόνια πολλοί Αρχιερείς να τελούν το απόγευμα της παραμονής τον Μ. Εσπερινό των Χριστουγέννων, ενώ το Τυπικό θέλει τον Μ. Εσπερινό μετά της Θ. Λειτουργίας του Μ. Βασιλείου, εκτός αν τα Χριστούγεννα τύχουν Κυριακή ή Δευτέρα. Γιατί αυτή η παραθεώρησις και καταστρατήγησις του Τυπικού; Γιατί έτσι αποφασίζουν κάποιοι, οι οποίοι δεν ενδιαφέρονται για την λειτουργική τάξη, παρά για το καπρίτσιο τους.
Και τι έτι λέγω; Επιλείψει γαρ με διηγούμενον ο χρόνος…. Κρίμα… Μια ζωή μέσα στην Εκκλησία χαμένη… Καμιά υποψία για τα ουσιώδη. Και το φρικτότερο: Ένα τεράστιο ΕΓΩ, στη θέση του Τυπικού, της Τάξης, της Παράδοσης.